Δημοσιεύουμε το άρθρο του Λύσανδρου Παπανικολάου που χρόνια πριν προέβλεψε με εντυπωσιακή ακρίβεια τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Η ανάλυση παρουσιάζει αξιοπρόσεχτη σύνθεση γεγονότων που οδηγούν σε κρίσιμα συμπεράσματα. Ο συγγραφέας έχει εκδώσει τα βιβλία του στον εκδοτικό οίκο "Νοών" στα οποία εξετάζει την παγκόσμια και ελληνική ιστορία καθώς και πολιτικές- οικονομικές εξελίξεις σε διεθνή κλίμακα.
Η Μεγάλη Ρωσική Επανάσταση του 1917 κ.ε. επανέφερε την Ουκρανία στο ιστορικό προσκήνιο. Αρχικά, το καλοκαίρι του 1918, μετά τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ, η χώρα καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα, που εγκατέστησαν στο Κίεβο μια κυβέρνηση ανδρεικέλων υπό τον μοναρχικό αταμάνο Σκοροπάντσκι. Αντίθετα, ωστόσο, με τους Κοζάκους της Ουκρανίας, που ήταν οπαδοί του τσαρισμού, οι Ουκρανοί αστοί εθνικιστές Πετλιούρα, Βινιτσένκο κ.ά., οι λεγόμενοι γκαϊνταμάκοι, υπεραμύνονταν της ανεξάρτητης Ουκρανίας και έκλιναν σαφώς προς την Entente, αν και ο εθνικισμός τους δεν ήταν καθόλου άμοιρος αντισημιτισμού. Τελικά, όμως, μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας και την αποχώρηση του γερμανικού στρατού κατοχής, επικράτησαν στην Ουκρανία οι μπολσεβίκοι, που υποστηρίζονταν σθεναρά από το δυναμικότερο στοιχείο της πολυάριθμης, ιδιαίτερα στην Α. του Δνείπερου Ουκρανία, ρωσικής μειονότητας -τους βιομηχανικούς εργάτες του Ντονμπάς, της ανθρακοφόρου κοιλάδας του Ντονέτσκ. Αντίθετα απ’ αυτούς, οι Κοζάκοι γενικά, από τον Δνείπερο ως τον Αμούρ, είναι στη γλώσσα Μικρορώσοι (και φανατικοί ορθόδοξοι στο θρήσκευμα).
Έτσι το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση, που πρέσβευε ο Λένιν και για την Ουκρανία επίσης, μεταξύ άλλων, λειτούργησε, στην πραγματικότητα, αποτρεπτικά για την επανένωση της χώρας με την Πολωνία, που, κατόπιν της νίκης των Συμμάχων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και σε αγώνα με τους μπολσεβίκους, είχε επανακτήσει την ανεξαρτησία της. Στη συνέχεια, η Ουκρανία αποτέλεσε τη δεύτερη σε μέγεθος, μετά τη Ρωσία, ομόσπονδη δημοκρατία της νεοσύστατης Σοβιετικής Ένωσης. Αλλά η κολλεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας στην ΕΣΣΔ, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πεντάχρονου (1929-1933), πήρε στην Ουκρανία εξαιρετικά βίαιο χαρακτήρα, που άγγιζε τα όρια της γενοκτονίας, φτάνοντας ίσα και με κρούσματα κανιβαλισμού! Γιατί στη Μικρορωσία είχε επικρατήσει, από τον καιρό του πολωνικού «ζυγού», η μικρή αγροτική ιδιοκτησία, ενώ στη Μεγαλορωσία, στα κυβερνεία της λεγόμενης «μαύρης γης», επιζούσε ακόμα η «αρχική ανατολίτικη κοινοκτημοσύνη» του εδάφους, που πρόσφερε τη βάση στην κολλεκτιβοποίηση.
Γι’ αυτό, ιδιαίτερα η Δ. του Δνείπερου Ουκρανία υποδέχτηκε, το 1941, τους Γερμανούς εισβολείς σαν ελευθερωτές και στην ουνιτική Γαλικία, ιδίως, αναπτύχθηκε ζωηρό φιλοναζιστικό ρεύμα. Παρ’ όλα αυτά ή, ίσως, εξαιτίας τους, το 1954, στο πνεύμα της αποσταλινοποίησης, η νέα υπό τον Ν.Σ. Χρουστσόφ σοβιετική ηγεσία μεταβίβασε την Κριμαία από τη Ρωσική Ομοσπονδία στην Ουκρανική ΣΣΔ, για να τη συνδέσει στενότερα με τη Σοβιετική Ένωση. Αλλά, καθώς την εποχή των διαμελισμών της Πολωνίας, που ξεκίνησαν ακριβώς με την απόσχιση της Ουκρανίας από το πολωνικό κράτος, έτσι και τη σoβιετική περίοδο (1917-1991) η μεγάλη αυτή ευρωπαϊκή χώρα έπεσε πάλι στην αφάνεια, απ’ όπου δεν ξαναβγήκε πριν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αλλά η διάλυση της ΕΣΣΔ ήταν επακόλουθο της επανένωσης της Γερμανίας, το 1989, κι αυτή, με τη σειρά της, αποτελούσε, από τη μια, συνέπεια της κατάρρευσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας και, από την άλλη, προαπαιτούμενο της διεύρυνσης της ΕΟΚ που θα την, αναβάθμιζε, από Οικονομική Κοινότητα, σε πολιτική συνομοσπονδία - την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Όλες, οι ανατολικοευρωπαϊκές, χώρες, από τον Εύξεινο ως τη Βαλτική’ μαζί και οι μη σλαβικές δημοκρατικές της πρώην ΕΣΣΔ, εντάχθηκαν στην ενωμένη Ευρώπη και οι περισσότερες απ’ αυτές και στο ΝΑΤΟ. Αλλά το 2008 η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι απέρριψε την εισδοχή της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας στη Συμμαχία, για να μη δυσαρεστηθεί η Ρωσία, που έχει συνάψει «ειδική σχέση» με το ΝΑΤΟ και θεωρεί τη Μικρορωσία και την Υπερκαυκασία «εγγύς εξωτερικό» της. Αντ’ αυτής προτάθηκε η «ανατολική εταιρική σχέση» των τριών αυτών χωρών, καθώς και της Λευκορωσίας, με την ΕΕ.
Ήδη, όμως, έκτοτε η Γεωργία τελούσε υπό μερικό διαμελισμό, με ην απόσχιση της Αμπχαζίας και της Ν. Οσετίας. Γιατί η Ρωσία επωφελήθηκε του αποκλεισμού της Γεωργίας από το ΝΑΤΟ για να υποστηρίξει με τα όπλα τους Οσετίνους και Αμπχάζιους αυτονομιστές, που είχαν σπεύσει να λάβουν και τη ρωσική υπηκοότητα, απειλώντας άμεσα τον πετρελαιαγωγό της Υπερκασπίας: αφού το Καταστατικό του ΝΑΤΟ απαγορεύει τη ΝΑΤΟfίcatίοn («ΝΑΤΟποίηση») χωρών που αντιμετωπίζουν εσωτερικά προβλήματα ή προστριβές με τους γείτονές τους. Όσο για τη Μολδαβία τελεί υπό διαμελισμό από του 1991, όταν αποσχίστηκε η Υπερδνειστερία περιοχή όπου πλειοψηφεί η ρωσική μειονότητα, που αναγνωρίστηκε μόνο από τη Ρωσία. Η Λευκορωσία, τέλος, προσχώρησε στην τελωνειακή ένωση της Ρωσίας με την Αρμενία και το Καζαχστάν, που παίζουν στην Υπερκαυκασία και στη Μέση Ασία το δικό της ρόλο του «μοσχοβίτικου προτεκτοράτου» στη Μικρορωσία. Έτσι δεν απέμενε, λοιπόν, παρά μόνο η τελευταία και μεγαλύτερη από τις υποψήφιες προς σύνδεση με την ΕΕ χώρες - η Ουκρανία. Η παγκόσμια οικονομική κρίση υπερπαραγωγής, που μαίνεται από εκείνη ακριβώς τη χρονιά, το 2008, επέβαλλε επιτακτικά στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο την επέκταση των αγορών προς Α., τη διάνοιξη μιας παρθένας αγοράς 50 εκατομμυρίων καταναλωτών, όπως η Ουκρανία· αλλά και στη δραματικά εύθραυστη ουκρανική οικονομία, που είχε βγει από ένα καθεστώς, ουσιαστικά, στρατιωτικής κατοχής διάρκειας 75 χρόνων, την ενσωμάτωση στην ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση, τη συμμετοχή στην υπερεθνική ενοποίηση της Ευρώπης. Κι εδώ ακριβώς εκδηλώθηκε η δυναμική αντίδραση της Ρωσίας. Κάτω από την πίεση του Κρεμλίνου η ρωσόφιλη κυβέρνηση του Κιέβου ανακάλεσε, σε διάσκεψη στο Βίλνιους της Λιθουανίας, την εταιρική σχέση (συμφωνία σύνδεσης) της Ουκρανίας με την ΕΕ. Η συνέχεια είναι γνωστή: η κυβέρνηση Γιανουκόβιτς ανατράπηκε από ένοπλη λαϊκή εξέγερση, αφού ρωσική παρέμβαση «δυναμίτισε» το συμβιβασμό της με τη φιλοδυτική αντιπολίτευση (στην οποία συγκαταλέγονται και οι νεοναζί του «Δεξιού Τομέα» - αν και, ολωσδιόλου αντίθετα με όλους τους Ευρωπαίους ομοϊδεάτες τους, που είναι ευρωσκεπτικιστές, ευρωφοβικοί, αντιδυτικοί, οι Ουκρανοί ακροδεξιοί, λόγω του αδιάλλακτου αvτιρωσισμού τους, δηλώνουν ακραιφνείς ευρωπαϊστές!) . Και τι επακολούθησε;
Θύελλα στην Ουκρανία
Η Ρωσία απάντησε στην ανάληψη της εξουσίας από τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις στο Κίεβο με την κατάληψη της Κριμαίας. Ως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο την πλειονότητα του πληθυσμού της Κριμαίας αποτελούσαν οι Τάταροι. Αλλά μετά τον πόλεμο το σταλινικό καθεστώς εκτόπισε μαζικά τους Τάταρους της Κριμαίας στην Κεντρική Ασία για συνεργασία με τον εχθρό. Έκτοτε οι Ρώσοι, που η συστηματική τους εγκατάσταση στην Κριμαία χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα, αποτέλεσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού της χερσονήσου. Και όπως τον 18ο αιώνα η Κριμαία, μόλις ανεξαρτοποιήθηκε από την Τουρκία, προσαρτήθηκε τη Ρωσική Αυτοκρατορία της Μεγάλης Αικατερίνης, έτσι και τώρα, μόλις αποσχίστηκε από την Ουκρανία, ενσωματώθηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία του Προέδρου Πούτιν, όχι μέσα σε λίγα χρόνια, όπως τότε, αλλά μέσα σε 24ωρα.
Αν και κανείς δεν απειλούσε τη στρατηγικής σημασίας ναυτική βάση της Ρωσίας στη Σεβαστούπολη, που είχε γίνει το επίκεντρο των επιχειρήσεων και στον Κριμαϊκό Πόλεμο του 1853-55, μόνο η κατάληψη της Κριμαίας, που πραγματοποιήθηκε με ορμητήριο τη Σεβαστούπολη, επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο της Ρωσίας στη Μαύρη θάλασσα, που της ανοίγει την έξοδο στο Αιγαίο, διαμέσου των Στενών, και την κάθοδο στη Μεσόγειο. Γι’ αυτό και οι νικητές του Κριμαϊκού Πολέμου είχαν επιβάλει, το 1856, τον ναυτικό αφοπλισμό της Ρωσίας στον Εύξεινο, που άρθηκε μονομερώς μετά την ήττα της Γαλλίας στον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870.
Αλλά η απόσχιση της Κριμαίας είναι μόνο η πρώτη φάση του διαμελισμού της Ουκρανίας, που η δεύτερη φάση του διαδραματίζεται ήδη στην Α. του Δνείπερου Ουκρανία, όπου βρίσκεται συγκεντρωμένος ο όγκος της ρωσόφωνης μειονότητας, που αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία του αστικού πληθυσμού, του πληθυσμού των πόλεων Χάρκοβου, Λουγκάνσκ (Βοροσίλοφγκραντ), Ντονιέτσκ, Μαριούπολης, Κραματόρσκ, Σλαβιάνσκ και όποιας άλλης. Αν στην Κριμαία οι Ρώσοι αποτέλεσαν, μετά την «εθνοκάθαρση» των Τατάρων, το 60% του πληθυσμού, στην Α. του Δνείπερου Ουκρανία φτάνουν το 30% και σ’ όλη την Ουκρανία δεν ξεπερνούν (όπως οι Τουρκοκύπριοι, έξαφνα, στην Κύπρο) το πέμπτο του συνολικού πληθυσμού. Αλλά σ’ αυτούς πρέπει να προστεθούν και οι Κοζάκοι, που, αν και Μικρορώσοι, είναι φανατικοί ρωσόφιλοι.
Η απόσχιση της Α. του Δνείπερου Ουκρανίας αναμένεται να αποκαταστήσει την εδαφική συνέχεια της Κριμαίας με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η επόμενη φάση του διαμελισμού της Ουκρανίας θα πρέπει να είναι ο αποκλεισμός της από τη θάλασσα με την κατάληψη της Οδησσού, που θα αποκαταστήσει την εδαφική συνέχεια της Νεορωσίας - όπως αποκαλούν ήδη οι «αγροίκοι Μεγαλορώσοι χωροφύλακες - σοβινιστές», που στηλίτευε κάποτε ο Λένιν, τα ουκρανικά εδάφη που διεκδικούν - με την Υπερδνειστερία, την Α. του Δνείστερου Μολδαβία. Τότε, τόσο η Δ. του Δνείπερου Ουκρανία, όσο και η Δ. του Δνείστερου Μολδαβία θα πέσουν σαν ώριμα φρούτα στην ποδιά της Μοσχοβίας και θα δημιουργηθεί άμεσος κίνδυνος για την Πολωνία, τις βαλτικές χώρες και τη Ρουμανία. Γιατί, όπως η προσάρτηση της Ουκρανίας στη Ρωσία, τον 17ο αιώνα, προανάγγειλε τον εξακολουθητικό διαμελισμό της Πολωνίας τον επόμενο αιώνα, που αποπερατώθηκε μόνο μετά την κατάληψη της Κριμαίας, έτσι και σήμερα, που οι ρυθμοί της ιστορικής κίνησης έχουν επιταχυνθεί απροσμέτρητα, ο σταδιακός διαμελισμός της Ουκρανίας θα σημάνει αύριο την «κοζάκικη υποδούλωση» της Πολωνίας.
Αυτό, πάντως, θα ήταν το πρώτο βήμα προς την ανασύσταση της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Γιατί, μετά την Πολωνία και τα βαλτικά κράτη, θα έπαιρνε σειρά η Ρουμανία, ανοίγοντας διάπλατα το δρόμο για την κάθοδο της Ρωσίας στα Βαλκάνια. Στη συνέχεια, θα ερχόταν αναπόφευκτα η σειρά της Ουγγαρίας, επομένως της Σλοβακίας, της Τσεχίας και, στο τέλος, της ίδιας της Γερμανίας! Αυτό, βέβαια, θα σήμαινε τον κατακερματισμό της ΕΕ όχι σε μια πλειάδα εθνικών κρατών, αλλά σε μια πληθώρα μεσαιωνικών κρατιδίων υπό την επικυριαρχία της «Τρίτης Ρώμης». Γιατί, ορισμένως, η ΕΕ και η ΣΕ είναι αδύνατο να συνυπάρξουν στην ίδια, τη γηραιά ήπειρο.
Όπως, λοιπόν, η διάλυση της ΕΣΣΔ σηματοδότησε την ανύψωση της ΕΟΚ, μέσω της διεύρυνσής της και της επανένωσης της Γερμανίας, σε ΕΕ, έτσι κι ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα μόνο η συσσωμάτωση της ΕΕ σε ομοσπονδιακή δημοκρατία, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, μπορεί να αποτρέψει την νεκρανάσταση της ΕΣΣΔ, επομένως την κονιορτοποίηση της ΕΕ. Και το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να είναι η ομοσπονδιακή ένωση της Δ. του Δνείπερου, τουλάχιστον, Ουκρανίας με την Πολωνία, στους κόλπους της ΕΕ, που θα μπορούσε να συμπεριλάβει τις βαλτικές δημοκρατίες, ακόμα και τη Λευκορωσία, καθώς επίσης μια παρόμοια ένωση της Δ. του Δνείστερου, τουλάχιστον, Μολδαβίας -που δεν είναι παρά η άλλοτε ρουμανική Βεσσαραβία- με τη «μητέρα πατρίδα», τη Ρουμανία. Γιατί, όπως η Κριμαία παραχωρήθηκε, εδώ κι 60 χρόνια, στην Ουκρανία, για να την προσδέσει στερεότερα στην ΕΣΣΔ, έτσι και η απόσπαση της Κριμαίας από την Ουκρανία θα πρέπει να τη συνδέσει στενότερα με την Πολωνία.
Αλλά οι «κυρίαρχοι πυγμαίοι» της Δύσης, που οίκτιρε άλλοτε ο Μαρξ, ενώ επιδιώκουν τη σύνδεση του «εγγύς εξωτερικού» της Ρωσίας με την ΕΕ, τη λεγόμενη «ανατολική εταιρική σχέση», ορρωδούν μπρος στη διεύρυνση της ΕΕ προς Α. -που θα συνεπαγόταν, πιθανότατα, την αποδόμηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας-, όχι μόνο γιατί θα εγκυμονούσε τον γενικό πόλεμο της ενωμένης Ευρώπης εναντίον της Ρωσίας, που ευαγγελίζονταν από τα μέσα του προπερασμένου αιώνα οι κλασικοί του επαναστατικού μαρξισμού, αλλά κι επειδή θα θεμελίωνε το οικοδόμημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, που θα διακύβευε την ίδια την υπόσταση του αστικού καθεστώτος του καπιταλισμού. Και για να διαφυλάξουν το κοινωνικό status quo, οι ψοφοδεείς ηγήτορες της Δύσης διακινδυνεύουν την πεφιλημένη «ευρωπαϊκή ιδέα», που επικαλούνται κατά κόρον, δηλαδή την ολοκλήρωση της υπερεθvικής ενοποίησης της Ευρώπης...
Σημ.- Ο τίτλος αυτού του άρθρου και ο υπότιτλος του τελευταίου κεφαλαίου είναι δανεισμένοι από σοβιετικές ταινίες της δεκαετίας του ‘50, που αναφέρονταν στους «τιτάνιους αγώνες του ουκρανικού λαού για την ελευθερία από την πολωνική σκλαβιά» κτλ. κτλ.